Nowotwory skóry

Szanse przeżycia zależą od wczesnego wykrycia nowotworu. Z reguły nowotwór, który nie nacieka w głąb skóry, nie powoduje dużego zagrożenia życia.

Jeżeli niepokoi Cię zmiana na skórze koniecznie zgłoś się do lekarza specjalisty!!!

Jedynie wykwalifikowany lekarz jest w stanie odpowiednio diagnozować zmiany skórne – to może uratować Pacjenta od okaleczenia lub utraty życia.

Poniższa krótka informacja nie zastąpi wizyty u lekarza!

RAK SKÓRY

Jest jednym z najczęściej występujących nowotworów u ludzi rasy białej, stanowi około 30% wszystkich nowotworów złośliwych. Większość tego typu nowotworów rozwija się w obrębie odsłoniętych części ciała. Częstość występowania jest najwyższa u osób pracujących na wolnym powietrzu (np. rolnicy) oraz u osób często się opalających. Może on również występować na skórze osłoniętej, w okolicy narządów płciowych lub kończyn dolnych.

Najczęstsze przyczyny:

• ekspozycja na promienie UV (słońce, solarium),

• narażenie na bezpośrednie działanie środków chemicznych, np.: herbicydy, środki grzybobójcze, pochodne ropy naftowej, arsen, węglowodory,

• palenie tytoniu (głównie rak wargi),

• zaniki skóry,

• rogowacenie starcze,

• promienie jonizujące,

• zakażenie wirusem HPV,

• przewlekłe miejscowe drażnienie skóry (przetoki, przewlekły zastój żylny).

Najczęstsze raki skóry:

1. Rak podstawnokomórkowy (BCC, carcinoma basocellulare, basalioma)

Nowotwór złośliwy, dający przerzuty bardzo rzadko. Z uwagi na naciekanie miejscowe tkanek może być przyczyną rozległych zniszczeń tkanek.Lokalizacja: skóra twarzy, powyżej linii łączącej kąt ust z uchem (90%) oraz szyja i grzbiety dłoni.

Objawy: małe, twarde, połyskliwe, przeświecające guzki o barwie kości słoniowej; po upływie kilku miesięcy na obwodzie ogniska nowotworowego tworzy się błyszczący, perełkowaty wał z widocznymi, rozszerzonymi naczyniami (teleangiektazje) na powierzchni a w jego części tworzy się owrzodzenie pokryte strupem.

Rokowanie:

W przypadku raka podstawnokomórkowego, który praktycznie nie daje przerzutów odległych uzyskuje się wysoki odsetek całkowitych wyleczeń. Późno rozpoznany nowotwór może być przyczyną oszpecenia lub okaleczenia Pacjenta.

2. Rak kolczystokomórkowy (SCC, carcinoma spinocellulare)

Drugi co do częstości występowania rak skóry, najczęstszy nowotwór okolic przejściowych pomiędzy skórą a błonami śluzowymi. Rak ten może powstać na skórze niezmienionej lub w obrębie wcześniej istniejących ognisk rogowacenia słonecznego i rogowacenia białego.

Lokalizacja: w większości przypadku rozwija się w obrębie odsłoniętych części ciała (na skórze głowy, szyi, tułowia i kończyn a także w obrębie skóry narządów płciowych).

Objawy: obraz kliniczny jest zróżnicowany i zależy od umiejscowienia. Najczęściej SCC przyjmuje postać czerwonej grudki lub tarczki o złuszczającej się lub pokrytej strupami powierzchni. W późniejszym okresie zmiana może przyjąć postać guzka o brodawkującej powierzchni, której może towarzyszyć świąd, krwawienie i ból. Rak kolczystokomórkowy może dawać przerzuty (do 20% wszystkich SCC) do regionalnych węzłów chłonnych oraz przerzuty odległe do kości, mózgu i płuc.

Rokowanie

W przypadku raka kolczystokomórkowego 5-letnie przeżycie wynosi około 80-90%, zależy głównie od stopnia zaawansowania i skuteczności pierwotnego leczenia radykalnego a w przypadkach w których doszło do przerzutów do regionalnych węzłów chłonnych 5-letnie przeżycie wynosi 70%, a gdy obecne są przerzuty odległe - 30%.

3. Czerniak złośliwy (MM, melanoma malignum)

Jest nowotworem rozwijającym się z komórek barwnikowych naskórka. Może rozwijać się de novo (od początku z pojedynczej komórki barwnikowej), na podłożu zmian dysplastycznych skóry lub znamion. Może występować na całej skórze i we wszystkich innych narządach.

MM jest nowotworem potencjalnie śmiertelnym, gdyż charakteryzuje się dużą skłonnością do odległych przerzutów. Szanse przeżycia zależą bezpośrednio od wczesnego rozpoznania nowotworu.

Czynniki ryzyka MM:

• częsta i intensywna ekspozycja na promieniowanie UV np. słońce, solaria,

• zespół znamion dysplastycznych (wrodzona choroba charakteryzująca się występowaniem dużej ilości znamion atypowych na skórze),

• leczenie immunosupresyjne,

• rodzinne występowanie MM (gł. czerniak u krewnego pierwszego stopnia),

• migracja ludzi rasy białej do krajów o intensywnym nasłonecznieniu,

• praca na otwartej przestrzeni.

Grupy ryzyka

• osoby o jasnej karnacji z niebieskimi oczami i blond lub rudymi włosami, licznymi piegami- skłonność do oparzeń słonecznych,

• osoby z czerniakiem lub innym nowotworem skóry w wywiadzie.

Wystąpienie kilku czynników na raz zwiększa ryzyko rozwoju czerniaka.

Każda zmiana, która budzi nasze wątpliwości powinna być zbadana przez lekarza.

Co powinno zwrócić uwagę Pacjenta?

• pojawienie się znamienia szybko rosnącego o cechach wyraźnie go odróżniających od pozostałych zmian,

• nieregularny i asymetryczny kształt,

• zmiany koloru, nierównomierne rozłożenie barwnika,

• wielkość powyżej 0,5 cm,

• niewielkie naciekanie podstawy, obwódka zapalna,

• świąd,

• krwawienie pojawiające się bez uprzedniego urazu.

Leczenia raków skóry

Z uwagi na bardzo prawdopodobne zagrożenie zdrowia i życia Pacjenta o właściwym doborze terapii zawsze decyduje lekarz specjalista!

W leczeniu niektórych raków skóry stosuje się również kriochirurgię z użyciem płynnego azotu, która ma szczególne zastosowanie w przypadku zmian przedrakowych.

Podstawowym sposobem leczenia raka skóry jest chirurgiczne usunięcie guza zarówno postaci wczesnych jak i zaawansowanych. Usunięcie guza powinno zostać wykonane z marginesem zdrowych tkanek wokół guza.

Większość zabiegów wykonywana jest w znieczuleniu miejscowym, dzięki czemu są one bezbolesne. Po wycięciu chirurgicznym z reguły zakłada się szwy i opatrunek, które są zdejmowane po 5-14 dniach po zabiegu. W przebiegu pooperacyjnym z reguły pacjenci wymagają bardzo niewielkich dawek leków przeciwbólowych. Rana po zabiegu może boleć przez 1-2 h gdy ustąpi działanie środków znieczulających. Ból ten jest niewielki i do jego likwidacji można zastosować preparat przeciwbólowy (np. Paracetamol, Ketonal itp). Przez kilka dni po zabiegu należy unikać naciągania skóry w miejscu zabiegu, gwałtownych ruchów i moczenia opatrunku. Blizna początkowo będzie widoczna, ale po pewnym czasie zblednie i zmniejszy się. Ważne jest aby przez 6 miesięcy nie opalać miejsca po zabiegu. Niemożliwe jest wycinanie, usuwanie zmian skórnych bez pozostawienia śladu. Wielokrotnie jest to tylko mało widoczny ślad. Ale w niektórych miejscach mogą powstawać "mało atrakcyjne" blizny.

Zmiana usunięta przez dermatologa przekazywana jest do badania histopatologicznego. Jest to badanie mikroskopowe materiału cytologicznego (komórkowego) lub histologicznego (tkankowego). W badaniu tym można wyróżnić dwa etapy. Pierwszy to pobranie materiału, drugi etap to laboratoryjne techniki przygotowania oceny pobranego materiału. W diagnostyce zmian skórnych materiał do badania pobiera się metodą biopsji otwartej - jest to metoda pobierania masy guzowej nożem chirurgicznym lub innym narzędziem. Materiał można pobrać w dwojaki sposób, poprzez pobranie wycinka z guza lub wycięcie całego guza - biopsja wycinająca.

Pobrany materiał tkankowy, po odpowiednim przygotowaniu, można oglądać w postaci preparatów barwnych, mrożonych lub rozmazów pod mikroskopem. Zarówno przygotowanie, jak i ocena preparatów jest dokonywana przez histopatologa. Każdy rodzaj wyciętej zmiany posiada specyficzną budowę histologiczną (rodzaj i układ komórek). Pozwala to na odróżnienie od siebie np. brodawki od włókniaka albo znamienia barwnikowego od czerniaka złośliwego. Ma to decydujące znaczenie przy podejmowaniu decyzji o dalszym postępowaniu z chorym. Współczesne zasady onkologii zabraniają podejmowania decyzji terapeutycznych bez rozpoznania histopatologicznego. Badanie histopatologiczne daje również odpowiedź, czy zmiana chorobowa została usunięta z marginesem zdrowych tkanek, czyli w całości.

Pacjent z rozpoznanym w razie potrzeby kierowany jest do dalszego leczenia onkologicznego.

W przypadku zmian zaawansowanych oraz istnienia przerzutów w zależności od rodzaju nowotworu stosuje się leczenie uzupełniające: radioterapię, chemioterapię, immunoterapię i immunochemioterapię. Próbuje się także stosować inne, nowe metody terapii doświadczalnej.