Łuszczyca

Łuszczyca - co to jest, jakie są przyczyny?

To przewlekła, zapalna chorobą o charakterystycznym wyglądzie zmian skórnych. Statystycznie na łuszczycę uskarża się około 2-3 % populacji w Europie i Stanach Zjednoczonych, rzadziej występuje w Azji i Afryce.

Jak często występuje łuszczyca?

Częstość występowania łuszczycy w populacji określana jest na 2-4%. Niewątpliwą rolę w rozwoju łuszczycy odgrywa podłoże genetyczne. Sposób dziedziczenia łuszczycy jest nie w pełni wyjaśniony.

Wyróżniamy 2 typy łuszczycy:

• typ I - rozpoczyna się zwykle w młodym wieku, przed 40 rokiem życia,

• typ II łuszczycy zaczynający się po 40 rokiem życia.

Jak się objawia łuszczyca?

Wykwitem pierwotnym łuszczycy jest grudka barwy czerwonobrunatnej, wyraźnie odgraniczona od otoczenia o drobnopłatowym, srebrzystym złuszczaniu powierzchni. Wczesne zmiany mają charakter drobnych grudek, wielkości łebka szpilki do wykwitów 1-2 cm. Wysiewy tego typu występują na rozległych przestrzeniach skóry często po przebytej anginie lub innej infekcji. Zmiany w pełni rozwinięte są większe, wielkości kilku centymetrów, i pokryte mocno przylegającymi srebrzystymi łuskami. Są to tzw. blaszki łuszczycowe. Umiejscowienie zmian może być różne: typowa lokalizacja to okolica kolan, łokci i owłosionej skóry głowy. Łuszczyca paznokci może współistnieć ze zmianami skórnymi lub być jedynym objawem choroby.

Dla łuszczycy charakterystyczny jest objaw Köbnera - polegający na występowaniu zmian łuszczycowych wzdłuż linii zadrapania naskórka.

Jakie są odmiany łuszczycy?

Najczęstsze odmiany łuszczycy to:

• łuszczyca zwyczajna,

• łuszczyca krostkowa – występuje w dwóch postaciach – ogólnej (jedna z najcięższych postaci łuszczycy) i miejscowej (łuszczyca krostkowa dłoni i stóp),

• łuszczyca uogólniona (erytrodermia) – obejmuje całą powierzchnię ciała – odmiana niebezpieczna dla zdrowia i życia pacjenta,

• łuszczyca stawowa – szczególną postacią łuszczycy, która może prowadzić do trwałego inwalidztwa.

Łuszczyca nie obejmuje innych narządów wewnętrznych.

Co robić w razie wystąpienia objawów?

W razie wystąpienia niepokojących zmian należy się zgłosić do dermatologa.

Jak lekarz ustala diagnozę?

Rozpoznanie łuszczycy ustala się na podstawie stwierdzenia wykwitów i ognisk charakterystycznych dla łuszczycy. W sytuacjach wątpliwych lekarz pobiera wycinek ze zmiany do oceny histopatologicznej.

Jakie są sposoby leczenia?

Nie ma innej choroby skóry z tyloma opcjami leczenia. U większości pacjentów z łuszczycą choroba jest ograniczona do <10% powierzchni ciała. Pacjenci ci mogą być leczeni wyłącznie miejscowo.

Cięższy przebieg choroby wymaga terapii skojarzonej (leczenie ogólne wraz z leczeniem miejscowym). Najważniejszym aspektem leczenia łuszczycy jest uwzględnienie przez lekarza uwag pacjenta oraz wrażliwość na jego potrzeby.

Jak leczymy łuszczycę?

Łuszczyca jest nieuleczalna chorobą przewlekłą. Działania terapeutyczne ograniczaja się do leczenia zaostrzenia choroby oraz do zminiejszenia częstotliwości jej nawrotów.

Leczenie miejscowe

Podstawą leczenia miejscowego jest w pierwszym etapie usunięcie łusek, a następnie zahamowanie nadmiernej proliferacji naskórka. Zazwyczaj stosuje się:

• preparaty keratolityczne (kwas salicylowy, mocznik) – powodują zmniejszenie ilości łusek i poprawiają przenikanie innych preparatów,

• dziegcie (pochodne węgla kamiennego) używane są głównie w postaci maści i past,

• cygnolina – jest bardzo skuteczna w leczeniu łuszczycy, stosowana głównie w tzw. leczeniu minutowym,

• glikokortykosteroidy miejscowe – mają silne właściwości przeciwzapalne, przeciwproliferacyjne i immunomodulujące, które mogą wpływać na ich skuteczność w leczeniu łuszczycy. Ze względu na możliwość wystąpienia działań niepożądanych związanych z nieprawidłowym stosowaniem tych preparatów należy je stosować wyłącznie pod kontrolą specjalisty dermatologa.

• analogi witaminy D3 (kalcypotriol, takalcytol) – preparaty dające dobre efekty terapeutyczne przy mniejszych działaniach niepożądanych w porównaniu z miejscowo stosowanymi kortykosteroidami.

Leczenie ogólne:

• metotreksat – najczęściej stosowany w łuszczycy lek cytostatyczny. Przed jego włączeniem należy wykonać badania dodatkowe. Lek ten należy przyjmować wyłącznie pod kontrolą specjalisty dermatologa.

• cyklosporyna – silnie działający lek immunosupresyjny. Ze względu na toksyczność lek ten jest wskazany głównie w przypadkach łuszczycy szczególnie rozległej i opornej na inne metody leczenia.

• retinoidy – lek z wyboru w łuszczycy krostkowej. Retinoidy mają działanie teratogenne i z tego względu nie mogą być stosowane u kobiet w wieku reprodukcyjnym bez proflaktyki antykoncepcyjnej, nawet do 2 lat po zakończeniu leczenia. Wysuszenie ust, nosa, oczu, włosów i błon śluzowych jest niemożliwe do uniknięcia.

• leki biologiczne (adalimumab, etanercept, infiksymab, ustekinumab) – stanowią one nową nadzieję dla Pacjentów z łuszczycą. Podawane są w iniekcjach. Obecnie są to leki zarezerwowane dla chorych z ciężką postacią łuszczycy, opornej na inne metody leczenia. Podstawowym celem tej terapii jest długotrwała remisja oraz poprawa jakości życia pacjentów. Inne terapie:

• fototerapia i fotochemioterapia – fototerapia polega na ekspozycji ciała na światło ultrafoletowe wytwarzane przez specjalne lampy (wykorzystywane promieniowanie wąskopasmowe UVB 311nm). Leczenie takie musi przebiegać pod nadzorem przeszkolonego personelu. Fotochemioterapia (PUVA) to połączenie leku światłouwrażliwiającego z promieniami w zakresie UVA. Ta metoda zarezerwowana jest dla pacjentów z łuszczycą oporną na leczenie miejscowe lub u pacjentów, u których zmiany chorobowe obejmują ponad 10% powierzchni ciała.

Dermokosmetyki

U chorych z łuszczycą ważną rolę odgrywa również prawidłowa pielęgnacja ciała za pomocą dermokosmetyków (preparaty bez recepty dostępne wyłącznie w aptekach).

Czy możliwe jest całkowite wyleczenie?

Obeny poziom medycyny nie jest w stanie wyleczyć choroby. Łuszczyca jest chorobą przewlekłą z okresami remisji i zaostrzeniem zmian skórnych.

Co trzeba robić po zakończeniu leczenia?

W okresie ustąpienia (remisji) zmian chorobowych w łuszczycy należy unikać czynników, mogących przyczynić się do zaostrzenia zmian (eliminacja ognisk zapalnych, np. wyleczenie próchnicy, wyleczenie infekcji migdałków podniebiennych, ucha, unikanie przeziębień, zakaz palenia tytoniu, unikanie niektórych leków - np. glikokortykosteroidów podawanych doustnie). Ponadto należy unikać suchości skóry, stosując odpowiednie substancje natłuszczające.

Łuszczyca w pigułce:

• Łuszczyca to przewlekła, nawracającą choroba.

• Łuszczyca nie jest zakaźna.

• Do istotnych środowiskowych czynników wyzwalających łuszczycę należą m.in.: infekcje, niektóre leki, stres, palenie tytoniu, alkohol.

• Łuszczycę rozpoznaje dermatolog przede wszystkim na podstawie objawów klinicznych (nie istnieją np. badania krwi specyficzne dla tej choroby).

• Z reguły większość pacjentów z łuszczycą o nasileniu łagodnym do średniego można leczyć jedynie preparatami o działaniu miejscowym.

• Łuszczyca u części pacjentów wymaga leczenia ogólnego.