Choroby wirusowe skóry

Czym są choroby wirusowe?

Jest to grupa jednostek chorobowych skóry wywołana prze wirusy. Do najczęstszych chorób wirusowych zaliczamy m.in.: opryszczkę zwykłą, brodawki wirusowe skórne i płciowe, półpasiec, ospę wietrzną czy mięczaka zakaźnego.

Jakie są przyczyny wirusowych chorób skóry?

Wirusy są organizmami zbudowanymi z białek oraz kwasów nukleinowych, czyli DNA lub RNA. Pozbawione są one zdolności do samodzielnego rozmnażania się. W celu powielenia swojego materiału genetycznego muszą wykorzystać komórki organizmu żywego, np. komórki skóry człowieka. Do zakażenia dochodzi najczęściej na drodze bezpośredniego kontaktu fizycznego, ale poszczególne typy wirusów mogą przenikać do organizmu człowieka na inne sposoby.

Wirusy, wnikając i namnażając się w komórkach, wywołują różne reakcje w skórze począwszy od pęcherzyków, a na guzach kończąc.

Poniżej zaprezentowano kilka najczęstszych chorób dotyczących skóry wywołanych przez wirusy.

Opryszczka zwykła

Opryszczka jest najczęściej kojarzona ze zmianami w okolicy ust. Wywołuje ją wirus Herpes simplex (HSV). W zależności od jego typu zmiany mogą występować w różnych okolicach. Z reguły wirus HSV typu 1 wywołuje najczęściej zmiany na skórze twarzy, warg ustnych lub błonie śluzowej jamy ustnej. HSV typu 2 zazwyczaj powoduje zmiany w obrębie narządów płciowych.

Do zakażenia dochodzi w następstwie bezpośredniego kontaktu z chorym lub drogą kropelkową. W przypadku zmian w okolicach narządów płciowych kobiety może dojść do zakażenia noworodka w trakcie porodu.

Objawy chorobowe pojawiają się po wniknięciu wirusa do organizmu. Na skórze występują drobne pęcherzyki wypełnione początkowo treścią surowiczą, a następnie ropną. Skóra w otoczeniu pęcherzyków jest żywoczerwona. Z czasem zmiany pękają, pozostawiając nadżerki, które pokrywają się strupem. Zmianom może towarzyszyć ból, gorączka, dreszcze, uczucie osłabienia oraz powiększenie lokalnych węzłów chłonnych. Są to objawy tak zwanego zakażenia pierwotnego, które ustępują w ciągu kilku lub kilkunastu dni.

Wirus opryszczki zwykłej posiada zdolność przechodzenia w stan utajonej aktywności. Przenika on wtedy do komórek układu nerwowoego, a replikacja jego materiału genetycznego zostaje ograniczona. Okres, w jakim wirus przebywa w postaci utajonej (latentnej) bywa różny. W pewnych okolicznościach dochodzi do reaktywacji wirusa. Ma to miejsce w przypadku osłabienia gorączki, miejscowych urazów, w wyniku działania promieniowania słonecznego, miesiączki itd. Mówimy wtedy o nawrocie opryszczki.

Opryszczka zwykła jest najczęściej chorobą samoograniczającą się, o krótkotrwałym przebiegu. Mimo to w pewnych stanach zakażenie HSV może mieć groźne konsekwencje. Pacjenci ze skłonnością do atopii (cierpiący na atopowe zapalenie skóry) częściej chorują na wirusowe choroby skóry, a przebieg tych chorób może być bardzo ciężki. U pacjentów z obniżoną odpornością (AIDS, choroba nowotworowa) zmiany mogą się utrzymywać przewlekle i mieć charakter rozsiany. W przypadku, gdy wirus zajmie struktury oka może nawet dojść do utraty wzroku.

Co zrobić, gdy pojawią się objawy?

Należy się zgłosić do lekarza dermatologa. Jeśli zmiany występują w okolicach płciowych u ciężarnej, konieczna jest konsultacja z ginekologiem.

Jak lekarz stawia diagnozę?

Rozpoznanie można ustalić najczęściej na podstawie wywiadu i objawów dermatologicznych. Czasami diagnozę potwierdzają wymazy pobrane ze zmian skórnych przeznaczone do hodowli. Pomocne jest też badanie cytologiczne.

Sposoby leczenia opryszczki. Czy możliwe jest całkowite wyleczenie?

Dotychczas nie wynaleziono leku eliminującego całkowicie wirusa z organizmu człowieka. Dostępne są chemioterapeutyki przeciwwirusowe hamujące jego namnażanie się w komórkach. W zależności od nasilenia objawów w leczeniu opryszki stosuje się preparaty miejscowo lub ogólnie. Pozwalają one skrócić okres choroby oraz zmniejszyć nasilenie objawów. W przypadku częstych nawrotów można zastosować leczenie profilaktyczne (polega ono na ciągłym stosowaniu leku ogólnie w mniejszych dawkach) – o takiej terapii decyduje lekarz.

Czy można uniknąć zachorowania?

Nie ma specyficznych metod zapobiegających zakażeniu HSV. Pacjenci powinni mieć świadomość, że choroba jest zakaźna i rozprzestrzenia się w wyniku bezpośredniego kontaktu.

Brodawki wirusowe

To grupa schorzeń skóry wywołanych przez ludzkiego wirusa brodawczaka (HPV). Wirus wnika do skóry w następstwie bezpośredniego kontaktu. Na infekcję duży wpływ ma indywidualna odporność oraz stan skóry. Do zakażenia dochodzi w miejscach najczęściej narażonych na urazy np.: stopach, rękach, kolanach. Zakażeniu sprzyja przebywanie w takich miejscach, jak: baseny, łazienki lub sypialnie.

Wirus powoduje namnażanie się komórek skóry, co w rezultacie powoduje powstawanie brodawek. Zmiany mogą się lokalizować zarówno na skórze, jak i błonach śluzowych. Brodawki w okolicach płciowych zwane też kłykcinami kończystymi należą do chorób przenoszonych drogą płciową. Brodawki na skórze mogą powstać w każdej lokalizacji.

Istnieje wiele typów wirusa HPV. Niektóre z nich mają tak zwany potencjał onkogenny - oznacza to, że infekcja danym typem HPV może doprowadzić do rozwoju nowotworu. Ma to szczególne znaczenie w przypadku infekcji błony śluzowej szyjki macicy i rozwoju raka w jej obrębie.

Brodawki wirusowe są bardzo zakaźne. Często pojedyncza zmiana jest powodem rozsiewu brodawek u tego samego pacjenta lub dla otoczenia. Raz przebyte zakażenie wirusem HPV nie pozostawia trwałej odporności i wiąże się z możliwością nawrotu choroby.

Jakie są objawy?

W zależności od lokalizacji i obrazu klinicznego rozróżnia się następujące typy brodawek wirusowych skóry:

• brodawki zwykłe - grudki o szorstkiej, nierównej powierzchni, barwy skóry zdrowej lub szarobrunatnej. Mogą one występować w każdym miejscu, lecz najczęściej lokalizują się na rękach i stopach. czasami brodawki powstają na wałach paznokciowych lub nawet pod płytką paznokciową.

• brodawki stóp - zmiany tego typu mogą mieć dwojaki charakter. Lokalizują się najczęściej na podeszwie stopy, czasami wnikają głęboko w skórę pod wpływem ciężaru ciała powodując stan zapalny i bolesność. W innych przypadkach tworzą płaskie, szorstkie ogniska opisywane przez pacjentów jako skupiska drobnych brodawek.
  
                                            

• brodawki płaskie (młodocianych) - to płaskie, gładkie często cielisto zabarwione grudki na skórze. Wykwity mogą występować wszędzie, ale na ogół lokalizują się na skórze twarzy i kończynach. Zmiany te mają tendencję do samoistnego ustępowania.

Co zrobić w przypadku pojawienia się objawów?

Należy się zgłosić do lekarza dermatologa.

Jak leczymy brodawki wirusowe? Czy możliwe jest ich całkowite wyleczenie?

Metody terapeutyczne obejmują leczenie zachowawcze i zabiegowe.

Leczenie preparatami zewnętrznymi jest skuteczne, ale tylko przy zmianach o niewielkim nasileniu. W przypadkach zmian bardziej nasilonych i niepoddających się leczeniu zachowawczemu skuteczne są metody zabiegowe, takie jak krioterapia ciekłym azotem lub podtlenkiem azotu, elektrochirurgiczne usunięcie brodawek, zastosowanie lasera CO2 lub dermatochirurgia.  Wybór metody jest zróżnicowany i dostosowywany indywidualnie przez lekarza dermatologa. Należy pamiętać, że wyżej wymienione sposoby leczenia są tylko metodami leczącymi objawy. Nie ma leku skutecznie eliminującego wirusa HPV ze skóry.

Co robić, by uniknąć zachorowania?

Do chwili obecnej nie udało się odkryć swoistych mechanizmów warunkujących wnikanie wirusa do skóry. Tym samym nieznane są sposoby zapobiegania zakażeniu tym wirusem. Pacjent musi mieć świadomość, że choroba jest zakaźna i kontakt ze zmianami skórnymi może spowodować zakażenie. Należy pamiętać o stosowaniu obuwia ochronnego w miejscach publicznego użytku takich jak łaźnie, baseny lub natryski.

Mięczak zakaźny

To powszechnie występujące zakażenie skóry wywołane przez wirusa mięczaka zakaźnego (MCV). Choroba najczęściej występuje u dzieci w wieku szkolnym lub rzadziej u młodych dorosłych aktywnych seksualnie. Chorują na nią również pacjenci z upośledzoną odpornością. Do zakażenia dochodzi w wyniku bezpośredniego kontaktu fizycznego skóry ze zmianą chorobową. Podobnie jak w przypadku brodawek wirusowych, może dochodzić do przeszczepiania przez chorego zmian z jednego miejsca ciała na inne.

Jakie są objawy?

Choroba objawia się występowaniem guzków o gładkiej, kopulastej powierzchni, często z wgłębieniem w centrum, barwy skóry zdrowej lub białawej (porcelanowej). Wykwity najczęściej lokalizują się na skórze rąk, twarzy i narządów płciowych. Mogą zajmować też błony śluzowe.

Co zrobić w przypadku takich objawów?

W przypadku pojawienia się wyżej wymienionych objawów należy się zgłosić do dermatologa.

Jakie są możliwości leczenia? Czy możliwe jest całkowite wyleczenie?

Choroba ma charakter samoograniczający, a zmiany ustępują samoistnie bez pozostawienia śladu. Może to jednak trwać wiele miesięcy. W leczeniu stosuje się miejscowe preparaty, które powodują ustąpienie zmian lub inne metody, w tym również chirurgiczne usuwanie guzków. Po przebyciu choroby bardzo rzadko zmiany pojawiają się po raz drugi.

Co robić, by uniknąć zachorowania?

Zakaźność jest duża. Do zakażenia dochodzi w wyniku bezpośredniego kontaktu fizycznego skóry ze zmianą chorobową. Podobnie jak w przypadku wcześniej wspomnianych chorób wirusowych skóry nie ma specjalnych sposobów zapobiegania zakażeniu.